حقیقت حسد

کسی که حسد می ورزد باید توجه داشته باشد که اولاً: “حقیقت حسد عدم رضایت به تقسیم نعمت از طرف خداوند است. شخص حسود در مقام عناد و ضدیت با پروردگار است؛ زیرا خداوند شخصی را لایق بخشیدن نعمتی دانسته است، ولی حسود آن شخص را شایست? چنین نعمت هایی نمی داند

ثانیاً: حسادت (نوعاً) نه تنها زیانى براى طرف مقابل ندارد، بلکه به نفع او است و باعث عزت او می شود؛ زیرا کسی که مورد حسد قرار گیرد مظلوم است و خداوند مدافع مظلومان است و این دفاع با عزت دادن بیشتر به فرد مظلوم است. همچنین حسادت دیگران نوعاً موجب غیبت یا تهمت او شده و این کار موجب از بین رفتن گناهان او و به دوش کشیده شدن آنان توسط حسود مى‏گردد. بنابراین اگر انسان به این نکات توجه داشته باشد هیچ گاه به ضرری که از ناحیه حسادت به او خواهد رسید، تن نخواهد داد.

در نقط? مقابل حسد، “نصیحت” و “غبطه” قرار دارد. نصیحت؛ عبارت است از: خواستن نعمت برای دیگران“غبطه”؛ یعنی انسان مثل امکانات و نعمت های دیگران را برای خود آرزو کند، بدون این که آرزوی زوال نعمت دیگران را داشته باشد. امام صادق (ع) می فرمایند: “مؤمن غبطه دارد و حسادت نمی ورزد، ولی منافق حسادت دارد و غبطه نمی خورد

علت حسادت

حسادت یکی از حالات درونی است که برای انسان پیش می آید که در تعالیم اسلامی ما از آن به عنوان یک بیماری، بلکه بدترین بیماری ها یاد شده است و علت هایی برای آن بیان شده است از جمله:

1? عدم رضایت از قضای الاهی شخص حسود به تقدیر خداوند راضی نیست و به نحو? تقسیم نعمت ها، اعتراض دارد.

2? خباثت و زشتی باطنی: روحیه عده ای این گونه شکل گرفته است که نمی توانند دارایی مادی و معنوی را در دیگری ببینند.

3? احساس تهی و خواری کردن یعنی چون در خود احساس خواری و کوچکی می کند، نمی تواند کمال یا خوبی ای را در دیگری ببیند.

4? روحیه خود خواهی و خود ستایی: چون می خواهد فقط خودش مورد ستایش باشد و مشهور گردد، نابودی صفات نیک را در دیگران خواهان است.

5? روحیه دشمنی: چون نسبت به فرد مورد حسادت، دشمنی دارد، نمی خواهد دارایی ها و زیبایی های او را ببیند و …

حسادت از “مقایسه کردن” شخص و نعمت ها و دارایی هایش با دیگران و دست آوردهایشان شروع می شود. البته اصل مقایسه کردن و دیدن اختلاف اشکالی ندارد و چه بسا این اختلافات ناخود آگاه به ذهن می آید و اگر مثبت به آن نگاه شود می تواند بهره های درستی از آن برد؛ آن چه در این بین مهم است، رضایت از قضاء الاهی است که مانع ظهور و بروز صفت شیطانی حسد می شود.

دیدگاه قرآن و روایات در بار? حسودان

از نظر قرآن کریم حسد صفت زشتی است که هم به شخص و هم به جامعه ضرر می زند. خداوند خطاب به پیامبر اکرم (ص) می فرماید: “بگو از شرّ حسود آن گاه که حسد کند، به خدا پناه می برم” و متذکر داستان های درس آموز خود؛ همانند حسادت قابیل به هابیل و حسادت برادران یوسف و پی آمد های آن شده است.

برخورد صحیح با افراد حسود از بین بردن زمینه های حسادت است؛ به همین دلیل در احادیث مى‏خوانیم: “روزى امام باقر (ع) فرمود: من گاهى نسبت به بعضى از فرزندانم اظهار محبت مى‏کنم و او را بر زانوى خود مى‏نشانم و مغز گوسفند را به او مى‏دهم و شکر در دهانش مى‏گذارم، در حالى که مى‏دانم حق با دیگرى است، ولى این کار را به خاطر این مى‏کنم تا بر ضد سایر فرزندانم ( حسادت نورزیده و ) تحریک نشود و آن چنان که برادران یوسف، به یوسف کردند، نکند”.

فرق حسد با غبطه و غیرت

فرق حسد با غبطه: غبطه روحیه ای است که در پی آن فرد می خواهد نعمت و کمالی را که دیگری دارد، مثل آن را داشته باشد، بدون آن که آرزوی نابودی آن را در دیگری بنماید

فرق حسد با غیرت: غیرت روحیه ای است که به دنبال آن، فرد خواهان نداشتن زشتی و بدی از فرد دیگری است امّا حسد، روحی? خواری و خود کم بینی است که فرد حسود در خود می بینید که به دنبال آن آرزو می کند که نعمت واقعی یا خیالی را که فرد دیگر دارد، نداشته باشد، حال چه آن نعمت واقعی یا خیالی را خود داشته باشد و یا نداشته باشد یا به او برسد یا نرسد

آثار و ضررهای حسادت

آثار حسادت به دو بخش معنوی و جسمی تقسیم می شود که در ذیل به آن اشاره می شود:

یک. آثار معنوی:

1? نابود شدن ایمان. پیامبر اسلام (ص) می فرمایند: “حسد ایمان را می خورد، همان طور که آتش، چوب را از بین می برد

2? آفت دین. امام صادق (ع) می فرمایند: “حسادت آفت دین است”

3? برخی از روایات حسادت را به عنوان یکی از بنیان های ناسپاسی انسان نسبت به پروردگار معرفی نموده است بنابراین، انسان با حسادت به معصیت خدا گرفتار می شود و خود را مستوجب عذاب الاهی می کند.

دو. آثار جسمی:

1?حسادت موجب غم و اندوه می شود

2?حسود راحتی و آرامش ندارد

3?حسد جسم انسان را از بین می برد

همان طور که بیان شد ضررهای حسادت هم روحی است و هم جسمی. ضررهای حسود نخست به خودش برمی گردد، ولی امکان دارد ضررهایی هم به محسود وارد کند. شخص حسود چون می بیند نمی تواند به نعمت های که محسود دارد برسد، چه بسا سعی کند نعمت ها را از دست او خارج کند یا ضربه ای به او بزند که توان استفاده از نعمت ها را نداشته باشد. داستان حضرت یوسف و مشکلاتی که برای ایشان و حضرت یعقوب (ع) در اثر حسادت برادران ایجاد شد، از جمله مشکلاتی است که حسودان ایجاد کردند و به همین دلیل است که توصیه شده تا از شر حسودان به خداوند پناه ببریم.

مسلماً ضررهایی که حسود به خود وارد می کند بیشتر است؛ زیرا حسادت حسود هرگز به پایان نمی رسد و چنین شخصی اگر در صدد معالجه و اصلاح خود نباشد هر روز به حسادت فردی از افراد جامعه که نعمتی دارد مبتلا می شود و با این حسادت نیز کاری از پیش نمی برد و نمی تواند نعمت هایی را که خداوند به دیگران داده است از آنان سلب کند. علاوه بر این که با حسادت کردن و اقدامات زبانی و عملی (غیبت ،تهمت و فحش و …) که به دنبال آن انجام می دهد خود را مدیون افراد می کند بر این اساس زیان هایی که حسود از این حسادت می بیند شامل زیان های دنیوی و اخروی است بر خلاف محسود که از جهت حسادت زیان اخروی نمی بیند.

امام صادق(ع) می فرماید: “حسود قبل از آن که به محسود ضرر وارد کند، خودش متضرر شده است”.

گفتنی است؛ حسادت تا به مرحل? ابراز و ظهور نرسد برای حاسد عقابی در پی ندارد؛ مثلاً اگر حسادت را فقط در دل خود داشته باشد و در کلام خود از تهمت زدن یا غیبت کردن محسود پرهیز کند و در کردار خود ضرری متوجه محسود نکند، عقابی در آخرت ندارد. در حدیثی امام صادق(ع) از پیامبر (ص) نقل می کند که آن حضرت می فرمایند: عقاب چند چیز از امت برداشته شده است. از جمله حسادت؛ تا وقتی که آثار آن در دست و زبان حاسد آشکار نشود.