در تعالیم پیشوایان دین، دعا اسلحة پیامبران، سپر و سلاح مؤمن، مغز همه عبادات و حلقه ارتباط خالق و مخلوق معرّفی شده است.

اوّلین مظلوم عالم، حضرت امیرالمؤمنین(ع) می فرمایند:

دعا سپر مؤمن است و هر گاه بسیار دری را کوبیدی به روی تو باز می شود.[1]

و حضرت امام محمّدباقر(ع) خطاب به یکی از اصحاب خویش فرمودند:

آیا تو را راهنمایی نکنم به چیزی که رسول خدا(ص) در آن استثنایی نزده؟

عرض کردم: چرا. فرمود:

دعا، که قضای پیچیده و سخت را برمی گرداند و انگشتانش را به هم فشرد.[2]

و باز آن حضرت تأکید کردند:

به خدا سوگند هیچ بنده ای دعا، پافشاری و اصرار به درگاه خداوند عزّوجلّ نکند مگر اینکه حاجتش را برآورد.[3]

حضرت امام صادق(ع) نیز می فرمایند:

دعا کن و مگو که کار گذشته است و آنچه مقدّر شده همان شود [و دعا اثری ندارد]... [4]

مرحوم علّامة مجلسی در شرح روایت فوق می گوید:

... باید ایمان به بَداء داشت و به اینکه خداوند سبحان هر روز در کاری است و هر چه خواهد محو کند و هر چه بخواهد ثبت کند و قضا و قدر مانع دعا نیستند؛ چون تغییر در لوح محو و اثبات ممکن است. گذشته از اینکه خود دعا نیز از اسباب قضا و قدر، (است) و امر به دعا نیز از همان هاست.[5]

و نیز از آن حضرت نقل شده که فرمودند:

«همانا دعا، قضا را برمی گرداند و آن را از هم وامی تابد؛ چنانچه رشته های نخ اگر چه به سختی تابیده شده باشد از هم باز شود.»[6]

کمتر کسی است که در امور شخصی به ویژه در تنگنا و هنگام مواجه شدن با مشکلات و سختی های زندگی، دست به دعا بلند نکند و با راز و نیاز، نذر و توسّل به اولیای الهی از درگاه حضرت احدیّت، گشایش در امور خود را طلب نکند.

نکتة مهم این است که ما معمولاً در حوائج فردی خویش بر دعا الحاح و اصرار می ورزیم و تا استجابت کامل آن، دست از طلب و درخواست برنمی داریم؛ ولی به مسئله و امر مهمّ دعا برای تعجیل ظهور امام عصر(عج) آن گونه که باید و شایسته است اهتمام نمی ورزیم. غافل از آنکه این دعا زیباترین آرزو و بهترین دعاهاست؛ زیرا خیر و سعادت دنیا و آخرت ما و همه انسان ها و نیز گشایش در امور مادّی و معنوی جهانیان، وابسته به امر ظهور امام عصر(عج) است. به همین جهت است که ائمة اطهار(ع) ما را به این امر حیاتی و با اهمیّت دعوت نموده اند و حضرت ولیّ عصر(عج) نیز در توقیعی که برای اسحاق بن یعقوب فرستاده اند، تأکید فرموده اند:

برای تعجیل در فرج و ظهور من بسار دعا کنید که همانا فرج من، فرج و گشایش خود شماست.[7]

همچنین آن حضرت در توقیع شریف خطاب به شیخ مفید(ره) می فرمایند:

اگر شیعیان ما که خداوند متعال ایشان را به اطاعت خویش موفّق بدارد با دل های متّحد و یک پارچه بر وفای به عهد و پیمان خویش اجتماع می کردند، ملاقات ما از آنها به تأخیر نمی افتاد و سعادت دیدار و مشاهدة با معرفت برای آنها به زودی حاصل می شد و زودتر از این به دیدار ما نایل می شدند.[8]

امام صادق(ع) دربارة نقش دعا در تعجیل فرج و برای تشویق شیعیان به این امر حیاتی و مهم فرمودند:

... وقتی عذاب و سختی بر بنی اسرائیل طولانی شد. چهل روز به درگاه خدا گریه و ناله کردند. خداوند متعال به موسی و هارون(ع) وحی فرمود: که آنها را از دست فرعون نجات دهند و این در حالی بود که از چهارصد سال (عذاب)، صد و هفتاد سال باقی مانده بود و خداوند متعال به واسطة دعای بنی اسرائیل از آن صد و هفتاد سال صرف نظر نمود.

آنگاه امام صادق(ع) فرمودند:

همچنین شما (شیعیان) اگر این عمل (یعنی گریه و دعا کردن برای تعجیل فرج) را انجام دهید، خداوند قطعاً فرج و گشایش ما را می رساند و اگر انجام ندهید (و دست روی دست بگذارید و بی تفاوت بمانید) این امر به نهایت خود می رسد.[9]

مؤلّف کتاب شریف مکیال المکارم با استناد به این روایت می گوید:

آنچه از روایات به دست می آید ظاهراً این است که وقت ظهور امام عصر(عج) از امور بَدائیّه است که امکان پس و پیش افتادنش هست.[10]

یعنی می توان با دعا نمودن، فرج و ظهور امام عصر(عج) را جلو انداخت و تشویق ائمّة اطهار(ع) به دعا نمودن برای تعجیل ظهور، بیانگر آن است که حصول فرج و فرارسیدن دوران ظهور، دارای یک زمان صددرصد تعیین شده و تغییر ناپذیر نیست و اگر مردم به مسئلة غیبت امام زمانشان و طولانی شدن این امر بی توجّهی نموده و با دل های متّحد و یک پارچه، فرج آن حضرت را از خداوند متعال نخواهند، خداوند ظهور آن بزرگوار را تا انتهایی که برای دوران غیبت در نظر گرفته است و ما از آن اطّلاعی نداریم به تعویق خواهد انداخت و البتّه این نهایت نیز ممکن است هر لحظه فرا برسد.

مؤلّف مکیال المکارم می نویسد:

در زمان حضرت ادریسِ پیامبر(ع) نیز وقتی آن حضرت مورد حملة حکومت طغیان گر زمان خویش قرار گرفت، از میان مردم غایب گردید. در دوران غیبت او، پیروانش که در نهایت سختی و شدّت قرار داشتند، تصمیم گرفتند در برابر خداوند توبه نمایند. این بازگشت و پشیمانی واقعی باعث شد که خداوند، دوران غیبت او را پایان بخشد. حضرت ادریس(ع) ظاهر شد و حاکم ستمگر در برابر او به ذلّت و خواری افتاد.

همچنین است اگر مردم در زمان غیبت، به صورت دسته جمعی توبه نموده و قصد یاری امام عصر(عج) را نمایند، امید است که خداوند طومار غیبت را در هم پیچیده و آن بزرگوار را ظاهر نماید.[11]

وعده قطعی الهی به پیروزی امام عصر(ع) تعلّق گرفته است. همه انبیا و اولیا به ظهور آن حضرت بشارت و به پیروزی ایشان نوید داده اند. آن ولیّ خدا برای شکستن پشت ظالمان، ویران نمودن کاخ های ستمگران، ریشه کن نمودن اهل عصیان و طغیان و قطع ریسمان های دروغ و بهتان و... خواهد آمد.

این بار بر خلاف دفعات گذشته که اکثریّت انبیا تکذیب شدند و همه ائمه(ع) به شهادت رسیدند شکستی در کار نیست. حضرت صاحب الزّمان(ع) برای پیروزی خواهد آمد. محدّث عالی مقام شیعه مرحوم شیخ حرّ عاملی(ره) می گوید:

در عالَم خواب دیدم که حضرت مهدی(ع) وارد مشهد شده اند. از منزل ایشان سؤال کردم. گفتند در طرف غربی مشهد در باغی که عمارتی دارد وارد شده اند. به خدمت آن حضرت شرفیاب شدم. دیدم در وسط مجلسی که نشسته اند حوضی است و حدود بیست نفر در مجلس حضور دارند.

پس از ساعتی گفت وگو، غذا آوردند. اندک بود؛ امّا بسیار لذیذ به طوری که همگان خوردیم و سیر شدیم؛ امّا غذا همچنان به حال خود باقی بود. از غذا که فارغ شدیم، دقّت کردم دیدم شمار اصحاب آن جناب از چهل نفر تجاوز نمی کنند. با خود گفتم: این بزرگوار ظهور فرموده و لشکریانش بسیار اندک اند. ای کاش می دانستم آیا پادشاهان زمین از او اطاعت می کنند یا با آنها به جنگ برمی خیزد؟ چگونه بدون لشکر بر آنها پیروز خواهد شد؟ پیش از آنکه حرفی بزنم به من نگاهی نموده و با تبسّم فرمودند:

شیعیان مرا از کمی یاور مترسان که مردانی همراه من اند که اگر دستور دهم که همه دشمنان را از پادشاه و... حاضر می کنند و گردن می زنند.

«وَ ما یَعلَمُ جُنُودُ رَبِّکَ اِلّا هُوَ؛

لشکریان پروردگارت را جز او نمی داند.»[25]

از این بشارت خرسند شدم... .[26]

10. نکند خدای ناکرده کسی تصوّر کند امام عصر(ع) به دعای ما نیازمند است. برعکس این ما هستیم که سراپای وجودمان نیاز به ایشان است. در روایات آمده است:

هر کس پندارد که امام به آنچه در دست مردم است احتیاج دارد کافر است.[27] -}[28]

از آنچه مطرح شد معلوم می شود نه تنها دعا برای ظهور امام زمان درست است بلکه واجب است که هر انسانی به این امر مداومت بخشد.

موفق باشید.