آمادگی برای سفر آخرت
حضرت سجاد علیه السلام علاوه بر مبارزه با یزید در زمان حیات پدر، پاسداری از دست آوردهای واقعه عاشورا، تبیین معارف الهی، از راه تشکیل نشست های علمی و ایراد خطبه ها و بیان نیایش ها، دفاع از دست آوردهای فرهنگی، از طریق مبارزه با دانشمندان درباری و بدعت گذاران در دین که هر کدام، خود، منشأ خدمات بسیار ارزنده ای برای جامعه اسلامی بود، دستگیری از بیچارگان، رسیدگی به خانواده های نیازمند و پرداخت قرض بدهکاران و...، از جمله کارهایی بود که همواره به انجام آن ها می پرداخت. امام علیه السلام ، در ضمن یکی از دعاهای خود می فرمود: پروردگارا! هم نشینی با فقیران و تهی دستان را برای من دوست داشتنی گردان و مرا به شکیبایی نیکو در هم نشینی با ایشان یاری فرما. سفیان بن عُیَیْنِه از زُهری روایت می کند: در شبی سرد و بارانی، علی بن الحسین علیه السلام را دیدم که آرد و هیزم و... بر پشت خود نهاده، می رود؛ عرض کردم: ای فرزند رسول خدا! این چیست؟ فرمود: سفری در پیش دارم و توشه آن را آماده کرده ام تا در جای امنی بگذارم عرض کردم: اجازه بدهید خدمت کار من آن را بیاورد ولی حضرت نپذیرفتند. عرض کردم: خودم آن را برایتان بیاورم، باز قبول نکردند. پس از چند روزی، زُهری پرسید: سفری که فرمودید از آن اثری نمی بینم؟ امام سجاد علیه السلام فرمود:... منظور من سفر آخرت بود... آمادگی برای این سفر فقط در دوری از حرام ها و کوشش در راه خیر است.

پرداخت بدهی و مخارج نیازمندان
امام سجاد علیه السلام در راستای محرومیّت زدایی و کمک به ریشه کن کردن فقر در جامعه اسلامی، به شیوه های گوناگون و در حدّ توان خود، اقدام می کرد. محدّث قمی نوشته است: از جمله کارهای امام سجاد علیه السلام این بود که تامین هزینه مخارج زندگی حدود صد خانوار از فقیران مدینه را بر عهده گرفته بودند و خیلی علاقمند بودند که یتیمان و مردم نابینا، افراد زمین گیر و... بر سر سفره او حاضر شوند. آن گاه که آن ها ـ فقیران و... ـ حاضر می شدند، امام علیه السلام به دست مبارک خود، به ایشان غذا می دادند و هر کدام از آن ها که عیال وار بودند، برای آن ها هم غذا می فرستادند. نقل است که حضرت، هیچ غذایی را نمی خوردند، مگرآن که به اندزه همان غذا صدقه می دادند.... علاوه بر این، به پرداخت دَیْن های درماندگان، توجّه زیادی می کردند. وقتی امام سجاد علیه السلام به عیادت محمد بن اسامه ـ که در بستر مرگ بودند ـ آمدند، دیدند که محمّد گریه می کند؛ فرمودند علّت گریه شما چیست؟ عرض کرد: پانزده هزار دینار وام به گردن دارم و نمی توانم بپردازم. امام علیه السلام فرمودند گریه مکن که وام تو را ما برعهده می گیریم و بدین وسیله، وی را از ناراحتی رها ساختند.

بنیان گذار دانشگاه اهل بیت علیهم السلام
همه امامان معصوم علیهم السلام تا آن جا که شرایط اجتماعی و سیاسی به آنان اجازه می داد، در راستای اصلاح امور مردم، تلاش می کرند، ولی محور کارهای آن ها، با توجّه به ضرورت های فکری و اعتقادی جامعه و نیاز مردم، متفاوت بود. امام باقر علیه السلام ، در طول دوران زندگی خود، در عرصه هایی چون آموزش دادن معارف، بیان کردن حقایق، رویارویی و مبارزه با بدعت ها، تربیت اندیشمندان، رسیدگی به محرومان، مبارزه با ستمگران و... به خدمت رسانی مشغول بوده اند. البته بخش مهمّی از خدمات آن حضرت، به تبیین و ترویج معارف اسلامی مربوط می شود و در همین راستا است که یکی از مشهورترین لقب های حضرت، «باقر» برگزیده شده است. در این مورد گفته اند: چون او شکافنده معضلات علم و گشاینده پیچیدگی های دانش، نیز به جهت گستردگی اطلاعات و معارف و... بوده است. به خاطر تلاش های علمی امام باقر علیه السلام ، و امام صادق علیه السلام این دو بزرگ وار را بنیان گذار دانشگاه اهل بیت علیهم السلام می دانیم که حدود شش هزار رساله علمی از شاگردان این دو معصوم، به ثبت رسیده است. کتب اربعه شیعه، از این رساله ها برگرفته شده است.

                                                                                                             ادامه مطلب...