قال الله تعالى: ان اول بیت وضع للناس للذى ببکة مبارکا و هدى للعالمین. (1)
براستى نخستین خانه‏اى که براى عبادت مردم خلق شده آن است که در مکه واقع شده و مایه برکت و هدایت جهانیان است.

انسان در باطلاق روزمرگى‏ها غرق مى‏شود؛ نیازهاى کاذب و صادق، گرفتارى‏هاى ادارى و شغلى و اخبار و اطلاعات محدود محلى و منطقه‏اى، انسان را از آرمان‏هاى بلند و وظایف الهى و اساسى بازمى‏دارد. او را از هویت اصیل و وطن راستین غافل مى‏سازد، و حج هجرتى است مقدس از وابستگى‏ها و عادت‏ها به سوى خدا و به سوى فطرت الهى خویش.

«حج» ‏حضور در مجمع عمومى سالانه مسلمین است و دیدارى الهى همراه با همه آنها که به یک دین معتقدند و به یک آرمان مى‏اندیشند و خداى یگانه را مى‏پرستند.

حضور در میقات و لبیک و طواف، نماز و سعى تقصیر همراه با وقوف در عرفات مشعر و منى، قربانى و سر تراشیدن هزاران راز و رمز نهفته دارد که بیان آن در ضمن چهل حدیث کوتاه میسر نیست. اما یادآورى گوشه‏اى از اسرار این عبادت سیاسى، الهى، مى‏تواند راهگشاى پژوهشى بیشتر و مایه شور و شوقى افروخته‏تر گردد.

اندیشه‏هاى خرد و آرمان‏هاى کوچک در اجتماع بزرگ و سراسرى مسلمین رنگ مى‏بازد و بینش و خواسته‏هاى عمومى و بزرگ سراسرى جاى آن را مى‏گیرد.

حاجى با شرکت در اردوى ابراهیمى حج‏با تاریخ پیامبران پیوند مى‏خورد و هویت تاریخى خویش را باز مى‏یابد. فریاد مقدس لبیک اللهم لبیک عهد دیرین و میثاق فطرت را یادآورى مى‏شود و انسان با پوشیدن جامه‏هاى سپید احرام از لمت‏خودخواهى‏ها، خودنمائى‏ها و لذت‏گرایى‏ها و عادات و رفتار زیانبار مى‏گریزد و ستایش و نعمت و قدرت را ویژه خدا مى‏بیند.

آداب حرم، اخلاق شایسته حیم قدس ربوبى را مى‏آموزد. در مانور بزرگ حج، وحدت، عبادت و سیاست، ایمان و اتحاد و آزادى و مبارزه با کفر و شرک و شیطان یکجا جلوه مى‏کند.

انسان با طواف در کوى دوست‏با فرشتگان آسمان هماهنگ مى‏شود. و در مقام ابراهیم مى‏ایستد و نماز مى‏گزارد.

و با سعى بین صفا و مروه، موهاى زاید از سر مى‏زداید و با طوافى دیگر بنام نساء دوباره پروانه‏وار گرد خانه یار مى‏چرخد و در نزد جایگاه خلیل الله علیه السلام نماز مى‏خواند.

با استلام حجر الاسود و بوسیدن آن عهد الست را با مقام ربوبى تجدید مى‏کند و با نوشیدن آب خوشگوار، زمزم زمزمه زندگى را دوباره در اعماق روحش مى‏شنود.

وقوف‏ها و حرکت ها به فرمان خدا و با یاد خدا راه و رسم زندگى ابراهیمى را به انسان مى‏آموزد و انسان با انجام قربانى حنجره آزمندى‏ها و زفتى را مى‏بُرد و با تراشیدن سر، آماده حضور دوباره در مسجدالحرام و خانه دوست مى‏شود و با رمى جمرات با شیطان‏هاى بزرگ و میانه و کوچک درگیر مى‏گردد و از هرچه شیطان و شرک است اعلام برائت مى‏کند.

آنچه در اینجا گردآمده چهل حدیث‏برگزیده در باره این فریضه بزرگ - حج - است که آداب و اهداف حج، قداست و امنیت اماکن مقدسه حج و نقش سازنده آن را در زندگى مسلمین مطرح مى‏سازد. پیشوایان معصوم علیهم السلام در این احادیث کوتاه روزنه‏هایى به دنیاى زیباى حج گشوده‏اند که براى زائران بیت الله الحرام و دیگر مشتاقان دیار یار، مطالعه آن آموزنده و چشم‏نواز است.

حجکم مقبول و سعیکم مشکور

 1- اهمیت‏حج 

قال على علیه السلام:

الله الله فى بیت ربکم لا تخلوه ما بقیتم فانه ان ترک لم تناظروا.

على(ع) فرمود: خدا را! درباره خانه پروردگارتان در نظر داشته باشید تا هستید، آن را خالى نگذارید. زیرا اگر حج متروک شود نظر رحمت‏خدا از شما قطع خواهد شد. (بحارالانوار ج 1696)

 2- حج و توجه به سوى خدا 

عن ابى جعفر الباقر علیه السلام فى قول الله تبارک و تعالى:

«ففروا الى الله انى لکم منه نذیر مبین‏» (2)

قال: حجوا الى الله.

امام باقر(ع) درباره آیه شریفه «ففروا الى الله انى لکم منه نذیر مبین‏» فرموده است: منظور از فرار به سوى خدا آن است که آهنگ حج کنید. (معانى الاخبار ص 222 )

 3- لبیک و قربانى 

عن على علیه السلام قال:

نزل جبرئیل عى النبى صلى الله علیه و آله و سلم فقال: یا محمد مر اصحابک بالحج و الثلج، فالحج رفع الاصوات بالتلبیة و الثلج نحر البدن.

امام على علیه السلام فرمود: جبرئیل بر پیامبر فرود آمد و گفت: اى محمد یارانت را به عج و ثج فرمان ده. عج ‏یعنى فریاد و لبیک برآوردن و ثج ‏یعنى قربانى کردن شتران. (معانى الاخبار ص 224)

 4- حج اکبر و اصغر 

عن معاویة بن عمار، قال:

سئلت ابا عبدالله علیه السلام عن یوم الحج الاکبر فقال: هو یوم النحر و الاصغر العمرة.

معاویة بن عمار گوید: از امام صادق علیه السلام پرسیدم روز حج اکبر چه روزى است؟ حضرت فرمود: روز حج اکبر روز عید قربان است و حج اصغر عمره است. (معانى الاخبار ص 295 )

 5- آثار حج 

عن الرضا علیه السلام قال:

ما رایت‏شیئا اسرع غنا و لا انفى للفقر من ادمان الحج

از امام رضا علیه السلام نقل شده که فرمود: هیچ چیزى را بیشتر از حج مداوم، در بى‏نیازى و فقر زدائى مؤثر ندیدم. (بحار الانوار، ج 74، ص 318 ) 
 6- مرگ در راه حج 

عن ابى عبدالله علیه السلام قال:

من مات فى طریق مکة ذاهبا اوجائیا امن من الفزغ الاکبر یوم القیامة.

امام صادق علیه السلام فرمود: هرکس در راه رفت و برگشت مکه بمیرد از اندوه بزرگ روز قیامت ایمن خواهد بود.

(ملاذ الاخیار ج 2237) 
 7- حرمت مهمانان خدا 

عن ابى عبدالله علیه السلام قال:

الحاج و المعتمر وفدالله ان سالوه اعطاهم و ان دعؤه اجابهم و ان شفعوا شفعهم و ان سکتوا ابتداهم و یعوضون بالدرهم الف الف درهم

امام صادق علیه السلام فرمود: حاجى و عمره‏گزار مهمان خدایند. اگر چیزى بخواهند به ایشان دهد. اگر او را بخوانند، پاسخ مى‏گوید. اگر شفاعت کنند. شفاعت ایشان را مى‏پذیرد، اگر سکوت کنند، با آنان آغاز سخن مى‏کند و در برابر هر درهمى که خرج کرده‏اند، یک میلیون درهم به آنان مى‏پردازد. (ملاذ الاخبار ج 2267) 
 8- آمادگى براى احرام 

عن حماد بن عیسى قال:

سئلت ابا عبدالله علیه السلام عن التهیؤء اللاحرام، فقال تقلیم الاظفار و اخذ الشارب و حلق العانة.

حماد بن عیسى گوید: از امام صادق علیه السلام پرسیدم. براى احرام چگونه باید آماده شد؟

فرمود: با گرفتن ناخن‏ها، کوتاه کردن شارب و تراشیدن موى بالاى شرمگاه. (ملاذ الاخیار، ج 3087)

 9- نظر به کعبه 

عن الباقر علیه السلام من نظر الى الکعبة لم یزل یکتب له حسنة و یمحى عنه سیئة حتى یصرف بصره عنها.

امام باقر -علیه السلام- فرمود: هر کس به کعبه نگاه کند. تا وقتى به آن مى‏نگرد مدام کار نیک برایش نوشته مى‏شود و گناهش پاک مى‏شود تا وقتى دیده از آن برگرداند. (بحار الانوار ج 6596)

 10- نیت‏حج 

عن ابى عبدالله -علیه السلام- قال:

الحج‏حجان، حج لله و حج للناس، فمن حج لله کان ثوابه على الله و الجنه و من حج للناس کان ثوابه على الناس یوم القیامة.

امام صادق -علیه السلام- فرمود:

حج دوگونه است: حجى براى خدا و حجى براى خلق، هر کس براى خدا حج گزارد، پاداشش آنست که خدا که وى را به بهشت درآورد و هر کس براى مردم حج گزارد، پاداش وى روز قیامت‏برعهده مردم خواهد بود. (بحار الانوار ج 96 24 )

 11- روزه ایام تشریق در منى 

سئل الصادق علیه السلام لم کره الصیام فى ایام التشریق؟ فقال:

لان القوم زوار الله و هم فى ضیافته و لا ینبغى للضیف ان یصوم عند من زاره و اضافه.

از امام صادق -علیه السلام- سئوال شد:

چرا روزه ایام تشریق «11 - 12 - 13 ذى حجة‏» نامطلوب است. حضرت فرمود: زیرا مردم، زائران خدا و مهمان وى هستند. و شایسته نیست که مهمان در نزد میزبان و کسى که به دیدارش رفته روزه بگیرد. (بحار الانوار ج 96 34 )

 12- حج‏ یا جهاد 

عن الصادق -علیه السلام- انه قال:

ما سبیل من سبیل الله افضل من الحج الا رجل یخرج بسیفه فیجاهد فى سبیل الله حتى یستشهد.

امام صادق -علیه السلام- فرمود:

هیچ راهى از راههاى خدا برتر از حج نیست مگر اینکه مردى شمشیر بردارد و در راه خدا جهاد کند تا شهید گردد.

(بحار الانوار ج 96 49 )

 13- ثواب طواف 

عن النبى صلى الله علیه و اله و سلم انه قال:

من طاف بهذا البیت اسبوعا و احسن صلاة رکعتیه غفرله.

پیامبر اکرم -صلى الله علیه و آله- فرمود:

هرکس هفت‏بار به دور این خانه طواف کند و دو رکعت نماز طواف را بخوبى انجام دهد. گناهش آمرزیده شود.

(بحارالانوار ج 96 49 )

  14- حج و تجدید میثاق 

قال ابو جعفر علیه السلام والحجر کالمیثاق و استلامه کالبیعة و کان اذا استلمه قال:

اللهم امانتى ادیتها و میثاقى تعاهدته لیشهدلى عندک بالبلاغ.

امام باقر -علیه السلام- فرمود:

حجرالاسود مثل یک پیمان است و دست کشیدن بر آن چون بیعت [با خدا] است وقتى حضرت دست‏بر حجرالاسود مى‏کشید مى‏فرمود: خدایا! امانتم را ادا کردم. میثاق خود را تجدید کردم، تو گواه باش که من وظیفه‏ام را بپایان رساند.

(بحار الانوار ج‏96 48 )

 15- اهمیت‏حج 

عن ابى عبدالله -علیه السلام- قال:

لایزال الدین قائما ما قامت الکعبة.

اما صادق -علیه السلام- فرمود:

تا کعبه برپاست، دین برپاست. (بحار الانوار ج 96 57 ) 
 16- فلسفه نام کعبه 

عن ابى جعفر -علیه السلام- قال:

قلت له: لم سمى البیت العتیق؟ قال: لانه حر عتیق من الناس و لم یملکه، احد.

از امام باقر -علیه السلام- سؤال شد، چرا کعبه را بیت العتیق نامیده‏اند؟

فرمود: زیرا این خانه آزاد است و رها شده و در ملکیت هیچ کس درنیامده است. (بحارالانوار ج 96 59 ) 
 17- مثلث مقدس 

عن ابى عبدالله -علیه السلام- قال:

ان الله عزوجل حرمات ثلاث لیس مثلهن شى‏ء  کتابه و هو حکمه و نوره

و بیته الذى جعله قبلة للناس لایقبل من احد توجها الى غیره و عترة نبیکم.

امام صادق -علیه السلام- فرمود:

خداى عزوجل سه ناموس محترم و مقدس دارد که هیچ چیز به حرمت آن نرسد.

کتابش که فرمان او و نور اوست وخانه‏اش که آنرا قبله مردم قرار داده و توجه به جایى غیر آن از هیچ‏کس پذیرفته نیست وعترت پیامبر شما. (بحار الانوار ج‏96 60 ) 
 18- نذر کعبه 

عن على -علیه السلام- قال:

لو کان لى وادیان یسیلان ذهبا و فضة ما اهدیت الى الکعبة شیئا لانه یصیر الى الحجبة دون المساکین.

امام على -علیه السلام- فرمود:

اگر دو رودخانه مواج از طلا و نقره داشته باشم هیچ چیز به کعبه اهدا نخواهم کرد، زیرا به پرده‏داران «ناشایست‏» مى‏رسد نه به مساکین و مستمندان. (بحارالانوار ج 96 67 )

 19- امنیت‏حرم 

عن عبدالله بن سنان، عن ابى عبدالله -علیه السلام- قال قلت:

ارایت قوله «و من دخله کان امنا» (3) البیت عنى اوالحرم؟ قال:

من دخل الحرم من الناس مستجیرا به فهو امن و من دخل البیت من المؤمنین مستجیرا به فهو امن من سخط الله و من دخل الحرم من الوحش و السباع و الطیر فهو امن من ان یهاج او یؤذى حتى یخرج من الحرم.

عبدالله بن سنان گوید به امام صادق -علیه السلام- گفتم:

بفرمایید منظور از آیه «و من دخله کان امنا» چیست؟ کعبه مورد نظر است‏یا حرم؟ فرمود: هر کس از مردم به حرم پناه آورد در امان است. هرکس از مؤمنین بر حرم پناه آورد از خشم خدا در امان است و هر حیوان وحشى و درنده و پرنده‏اى که داخل حرم شود. در امان است از ارعاب و اذیت تا از آن بیرون رود. (بحار الانوار ج 96 74 ) 
 20- چهار شهر برگزیده 

قال رسول الله صلى الله علیه و آله ان الله اختار من البلدان اربعة فقال عزوجل: و التین والزیتون و طور سینین و هذا البلد الامین. و التین المدینة و الزیتون بیت المقدس و طور سینین الکوفة و هذا البلد الامین مکة.

رسول خدا -صلى الله علیه و آله- فرمود:

خداوند از شهرهاى چهار شهر برگزیده است و فرموده: والتین و الزیتون و طور سینین و هذا البلد الامین. منظور از تین مدینه و منظور از زیتون بیت المقدس است و مقصود از طور سینین کوفه و مقصود از این شهر امن، مکه معظمه است.

(بحار الانوار ج 96 77 )

 21- حج از مال حرام 

قال ابو جعفر علیه السلام لایقبل الله عزوجل حجا و لاعمرة من مال حرام

امام باقر -علیه السلام- فرمود: خداوند عزوجل، حج و عمره از مال حرام را قبول نمى‏کند. (بحارالانوار ج 96 120 ) 
 22- آداب حج 

عن ابى جعفر قال:

ما یعبؤ بمن یؤم هذا البیت اذا لم‏یکن فیه ثلاث خصال:

ورع یحجزه عن معاصى الله و حلم یملک به غضبه و حسن الصحابة لمن صحبه.

امام باقر -علیه السلام- فرمود:

کسى که قصد این خانه مى‏کند اگر سه خصلت نداشته باشد، مورد اعتنا قرار نخواهد گرفت:

1- ورعى که او را از گناهان بازدارد.

2- بردبارى که جلو خشمش را بگیرد.

3- حسن معاشرت با همراهان.

(خصال ج 1 97 و بحار الانوار ج 96 121 )

 23- معافیت‏بانوان در مناسک حج 

عن ابى جعفر علیه السلام قال:

لیس على النساء اجهار التلبیة و لاالهرولة بین الصفا و المروة ولااستلام الحجر الاسود و لادخول الکعبة و لاالحلق انما یقصرون من شعورهن...

امام باقر -علیه السلام- فرمود:

براى زنان در حج این امور لازم نیست:

1- بلند گفتن لبیک

2- هَروَله بین صفا و مروه [که نوعى دویدن است)

3- دست کشیدن بر حجرالاسود

 4- ورود به کعبه 5

5- سرتراشیدن، تنها باید قدرى از موى خود را کوتاه کنند.

(بحارالانوار ج 96 189 )

 24- توزیع و رحمت در اطراف کعبه 

عن ابى عبدالله -علیه السلام- قال:

لله تبارک و تعالى حول الکعبة عشرون و مائة رحمة منها ستون للطائفین و اربعون للمصلین و عشرون للناظرین.

امام صادق -علیه السلام- فرمود:

خداوند تبارک و تعالى در پیرامون کعبه صد و بیست ‏بخش رحمت دارد؛ شصت قسمت آن براى طواف کنندگان، چهل قسمت ‏براى نمازگزاران، و بیست قسمت ‏براى ناظران کعبه است. (بحارالانوار ج 96 202 )

 25- حجر اسماعیل 

 قال ابوعبدالله علیه السلام ان اسماعیل دفن امه فى الحجر و جعل له حائطا لئلا یوطا قبرها.

امام صادق -علیه السلام- فرمود:

اسماعیل -علیه السلام- مادرش را در حجر دفن کرد و براى آن دیوارى قرار داد تا قبرش زیر گامها قرار نگیرد.

(بحار الانوار ج 96 204 )

 26- 360 طواف 

عن ابى عبدالله -علیه السلام- قال:

یستحب ان تطوف ثلاث مائة و ستین اسبوعا عدد ایام السنة فان لم تستطع فما قدرت علیه من الطواف.

امام صادق -علیه السلام- فرمود:

مستحب است که 360 طواف به تعداد روزهاى ایام سال به جاى آورى، اگر نتوانستى هر قدر که ممکن شد طواف کن.

(بحار الانوار ج 96 204 )

  27- دست کشیدن بر رکن حجرالاسود 

قال رسول الله صلى الله علیه و آله طوفوا بالبیت واستلموا الرکن فانه یمین الله ارضه یصافح بها خلقه.

پیامبر خدا -صلى الله علیه و آله- فرمود:

دور خانه خدا طواف کنید، رکن «حجر الاسود» را دست ‏بسائید، زیرا به منزله دست است ‏خدا در زمین است که با بندگانش دست مى‏دهد. (بحار الانوار ج‏96 202 )

  28- نماز در مسجد الحرام 

عن الباقر -علیه السلام- قال:

صلاة فى المسجد الحرام افضل من مائة الف صلاة فى غیره من المساجد.

امام باقر -علیه السلام- فرمود:

یک نماز در مسجد الحرام از صد هزار نماز در مساجد دیگر برتر است. (بحار الانوار ج‏96 241 )

 29- آب زمزم 

قال رسول الله صلى الله علیه و آله ماء زمزم شفاء لما شرب له

 پیامبر اکرم -صلى الله علیه و آله- فرمود:

آب زمزم به هر قصدى بنوشد براى آن شفاست. (بحار الانوار ج‏96 245 )

 30- دعا در عرفات 

عن الرضا -علیه السلام- قال: کان ابو جعفر یقول:

ما من بر و لا فاجر یقف بجبال عرفات فیدعو الله الا استجاب الله له.

اما البر ففى حوائج الدنیا و الاخرة و اما الفاجر ففى امر الدنیا.

امام رضا-علیه السلام- فرمود:

هیچ نیکوکا و بدکارى در کوههاى عرفات دعا نمى‏کند مگر اینکه خدا دعایش را مى‏پذیرد. دعاى نیکوکاران را در حوائج دنیا و آخرت و دعاى بدکاران را در کار دنیا مى‏پذیرد. (بحار الانوار ج‏96 251 )

 31- اهمیت عرفات 

عن النبى -صلى الله علیه و آله- قال:

اعظم اهل عرفات جرما من انصرف و هو یظن انه لن یغفرله.

پیامبر اکرم -صلى الله علیه و آله- فرمود:

گناه کسى از همه بزرگتر است که از عرفات برگردد و خیال کند آمرزیده نخواهد شد. (بحار الانوار ج 96 248 )

 32- ثواب رمى شیطان 

عن ابى عبدلله -علیه السلام- فى رمى الجمار قال:

له بکل حصاة یرمى بها تحط عنه کبیرة موبقة.

امام صادق -علیه السلام- درباره رمى جمرات فرمود:

با هر سنگریزه‏اى که حاجى مى‏زند یک گناه کبیره هلاکت‏بار از وى فرو مى‏ریزد. (بحار الانوار ج 96 273 )

 33- فلسفه رمى 

عن على بن جعفر عن اخیه موسى -علیه السلام- قال:

سئلته عن رمى الجمار لم جعل قال:

لان ابلیس اللعین کان یتراءى لابراهیم -علیه السلام- فى موضع الجمار. فرجمه ابراهیم -علیه السلام- فجرت السنة بذلک.

على بن جعفر مى‏گوید: از امام کاظم -علیه السلام- پرسیدم: چرا رمى جمرات واجب شده است؟

فرمود: چون ابلیس لعین در جایگاه این سنگها براى ابراهیم -علیه السلام- ظاهر شد و آن حضرت او را سنگسار کرد، این کار در حج ‏سنت ‏شد. (بحار الانوار ج 96 273 )

 34- قربانى حج 

قال على بن الحسین -علیه السلام- فى حدیث له:

اذا ذبح الحاج کان فداه من النار.

امام سجاد -علیه السلام- در ضمن یک حدیث فرمود:

وقتى حاجى قربانى را ذبح کند در برابر آتش جهنم فدیه او خواهد بود. (بحار الانوار ج 96 288 )

 35- دفن مو در منى 

عن جعفر عن ابیه -علیه السلام- قال:

ان الحسن و الحسین کانا یامران بدفن شعورهما بمنى.

امام باقر -علیه السلام- از پدرش نقل کرده است که حضرت فرمود:

امام حسن و امام حسین علیهم السلام دستور مى‏دادند موهایشان در منى دفن گردد. (بحار الانوار ج 96 302 )

 36- زیارت پیامبر صلى الله علیه و آله 

عن النبى -صلى الله علیه و آله- انه قال:

من راى [زار] قبرى حلت له شفاعتى و من زارنى میتا فکانما زارنى حیا.

پیامبر اکرم -صلى الله علیه و آله- فرمود:

هر کس قبر مرا زیارت کند شفاعت من براى او روا گردد. و هر کس پس از مرگ به زیارت من بیاید گویا در زندگى مرا دیدار کرده است. (بحار الانوار ج 96 334 )

  37- وداع کعبه 

عن ابراهیم بن محمود قال:

رایت الرضا -علیه السلام- ودع البیت فلما اراد ان یخرج من باب المسجد خر ساجدا ثم قام فاستقبل الکعبة و قال:

اللهم انى انقلب على ان لا اله الا الله.

ابراهیم بن محمود گوید:

امام رضا -علیه السلام- را در حال وداع کعبه دیدم. وقتى مى‏خواست از در مسجد بیرون رود. به سجده افتاد سپس برخاست و رو به کعبه کرد و گفت: خدایا! من با عقیده توحید «لا اله الا الله‏» بازمى‏گردم.  (بحار الانوار ج 96 370)

 38- حج و رهبرى 

عن ابى جعفر -علیه السلام- قال:

انما امر الناس ان یاتوا هذه الاحجار فیطوفو بها ثم یاتونا فیخبرونا بولایتهم و یعرضوا علینا نصرهم.

امام باقر -علیه السلام- فرمود:

مردم مامور شده‏اند بیایند دور این سنگها طواف کنند سپس نزد ما بیایند و اعلام وابستگى و حمایت و یارى نمایند.

(بحار الانوار ج 96 374 )

  39- استقبال و مصافحه حاجیان 

عن ابى عبدالله علیه السلام من لقى حاجا فصافحه کان کمن استلم الحجر.

امام صادق -علیه السلام- فرمود:

هر کس با حاجى دیدار کند و با او مصافحه نماید گویا بر حجرالاسود دست کشیده است. (بحار الانوار ج 96 384 )

40- ولیمه حج 

قال رسول الله صلى الله علیه و آله:

لا ولیمة الا فى خمس فى عرس او خرس او عذار او وکار او رکاز فاما العرس فالتزویج، و الخرس النفاس بالولد و العذار الختان و الوکار الرجل یشترى الدار و الرکاز الذى یقدم من مکة