نحوه مواجهه با مشکلات تحصیلی نوجوانان

نویسنده « محسن صادقی

مدرسه علم و تجربه لازم را به دانش آموزان منتقل می کند و دوره نوجوانی یک دوره مهم در این انتقال است تا به کمک آنها نوجوانان سازگاری اجتماعی پیدا کنند و برای زندگی تحصیلی و شغلی آتی خود نیز آماده شوند. نحوه برخورد والدین با مسایل تحصیلی نوجوانان نقش مهمی در پیشرفت یا افت تحصیلی و مشکلات آموزشی آنان دارد. برخی تحقیقات نشان می دهد که بین طرز تلقی نوجوانان از ویژگی های والدین و محیط خانوادگی با پیشرفت تحصیلی آنان همبستگی معنی داری وجود دارد (نتایج براساس توصیف های نوجوانان در سه گروه با والدین هدایت کننده، والدین قدرت مدار و والدین آسان گیر یا آزاد به دست آمد).
نتایج نشان می دهد که بهترین نمره های درسی از آن فرزندان والدین هدایت کننده بوده و برعکس. فرزندان والدین قدرت مدار و فرزندان والدین آسان گیر و والدین بی ثبات کمترین پیشرفت تحصیلی را داشته اند. بیشتر افت و ترک تحصیل در میان فرزندان خانواده های محروم، از نظر فرهنگی- اجتماعی دیده می شود. فرزندان خانواده های از هم گسیخته نیز به خصوص در سال های آخر دبیرستان دچار افت تحصیلی سنگینی می شوند. افت شدید درسی و ترک تحصیل نوجوانان می تواند مقدمه ورود او به برخی انحرافات باشد. ناهمخوانی خصوصیات نوجوانان با ویژگی های مدرسه مشکل دیگری است که باعث ایجاد ناسازگاری هایی در او می شود. انتظارات جدید مدرسه در مقطع بالا، انضباط سخت مدرسه، دشواری و حجم زیاد درس ها در دوره های راهنمایی و دبیرستان و شیوه های متفاوت تدریس، با خصوصیات و توانایی ها و وضعیت رشدی بعضی از نوجوانان همخوانی ندارد. مشکلات رفتاری و انضباطی در مدرسه به صورت اعمال خشونت آمیز در آینده، وقت گذرانی و اهمال کاری، همدستی با رفقا برای مقابله با اولیا مدرسه در نوجوانان بروز می کند که ازجمله مکانیسم های دفاعی نوجوانان برای مخفی نگهداشتن احساس ناتوانی و کمبودها و نارضایتی های آنهاست.
محققان به این نتیجه رسیده اند که:

والدین هدایت کننده:

به نوجوانان خود کمک می کنند تا در برخورد با هر موضوعی هم جوانب آن را بسنجند، از این که فرزندانشان برخی از مسایل را بهتر از آنان بشناسند احساس رضایت می کنند، درباره مسایل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی با فرزندانشان گفت و گو می کنند. فرزندان نوجوان خود را در تصمیم گیری های مربوط به خانواده شرکت می دهند. در واکنش به موفقیت های تحصیلی و ایفای نقش های مثبت، نوجوان را تشویق می کنند. اگر فرزندشان نمره پایین بگیرد با تشویق به موفقیت بیشتر به او کمک می کنند.

والدین قدرت مدار:

از نوجوان خود می خواهند که به آنان بحث نکنند و بزرگسالان را زیر سؤال نبرند و به فرزندان خود گوشزد می کنند که وقتی بزرگ تر شوند متوجه اشتباهات کنونی خود خواهند شد. وقتی فرزندانشان نمره بد می گیرند به شدت ناراحت می شوند و به سخت گیری هایشان می افزایند.

والدین آسان گیر:

توجهی به نمرات درسی فرزندانشان ندارند و به آن اهمیتی نمی دهند. هیچ گونه نظم و قاعده ای برای اوقات فراغت و مدت زمان تماشای تلویزیون نوجوان خود در نظر نمی گیرند. در برنامه های اولیا و مربیان که از طرف مدرسه ترتیب داده می شود، شرکت نمی کنند و بر انجام تکالیف درسی فرزندانشان نظارتی ندارند و آنها را کنترل نمی کنند. این دسته از والدین به دو روش با مسایل تحصیلی فرزندانشان مواجه می شوند. گروهی از آنان به طورکلی کاری به درس و مشق فرزندان خود ندارند و گروهی دیگر به درس و تکالیف بچه ها توجه می کنند. اما معتقدند که بچه را باید به حال خود گذاشت تا خود مسئولیت کاری خود را به عهده بگیرند.
عواملی که باعث افت تحصیلی و ترک تحصیل در نوجوانان می شود:
از هم گسیختگی خانواده، کسب نمره های پایین در درس، بی علاقگی به مدررسه، اشتغالات ذهنی ناشی از مشکلات خانوادگی و تزلزل روحی و عدم اعتماد به نفس نوجوانان، سطح پایین فرهنگی- اجتماعی والدین و فقر مالی را می توان در شمار اصلی ترین عوامل ترک تحصیل به دست آورد.