ـ آثار احسان به والدین در منابع اسلامی

از جمله مهمترین آموزه‌های دینی در فرهنگ اسلامی احترام به پدر و مادراست. در فرهنگ روایات احترام به پدر و مادر زمره‌ی برترین اعمال عبادی و همچنین ازجمله مهمترین فرایض عبادی به حساب آمده است.[1] در اهمیت این فریضه الهی همین بس که خداوند متعال بعد از سفارش به توحید ویگانه پرستی سفارش و تأکید به حفظ حرمت ایشان نموده است. در چهار سوره از قرآن مجید نیکى به والدین بلا فاصله بعد از مساله توحید قرار گرفته که این همردیف بودن دو مسأله بیانگر این است که اسلام تا چه حد براى پدر و مادر احترام قائل است.«واعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْسانا؛[النساء آیه/ 36] و خدا را بپرستید! و هیچ چیز را همتاى او قرار ندهید! و به پدر و مادر، نیکى کنید». احترام به والدین تا به جایی است که حتی اگرایشان یگانه پرست نیز نباشند حفظ حرمت آنها برفرزندان واجب شمرده شده است.[2] از این رو به هیچ عنوان نمی‌توان در حق ایشان جفا نمود. خداوند متعال در فرهنگ قرآن بعد از سفاش به شکرگزاری از خود بندگان را به قدردانی از والدین امر می‌نماید:«أَنِ اشْکُرْلِی وَ لِوالِدَیْکَ؛[ لقمان/14] [آرى، به او سفارش کردیم‏] که شکرگزارِ من و پدر و مادرت باش». زیباترین تعبیری که خداوند متعال در خصوص احترام به پدر و مادر به کار برده است عبارت«فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلاً کَرِیمًا؛[اسراء/23] به آنها [حتى‏] «اوف» مگو و به آنان پرخاش مکن و با آنها سخنى شایسته بگوى». در تبین معنای این آیه روایتی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که قابل توجه و دقت است. حضرت می فرمایند:«لَوْ عَلِمَ اللَّهُ شَیْئاً أَدْنَى مِنْ أُفٍّ لَنَهَى عَنْهُ وَ هُوَ مِنْ أَدْنَى الْعُقُوقِ وَ مِنَ الْعُقُوقِ أَنْ یَنْظُرَ الرَّجُلُ إِلَى وَالِدَیْهِ فَیُحِدَّ النَّظَرَ إِلَیْهِمَا؛[3]اگر خداوند چیزى را (در آزردن پدر و مادر) کمتر از أف میدانست از آن نهى میکرد، و آن کمترین مراتب آزردن است، و از جمله مصادیق آزار به پدر و مادر خیره و بد نگاه کردن به ایشان است». نیکی به پدر و مادر نشانه‌ی شناخت شایسته‌ی بنده به خداست. زیرا هیچ عبادتی زودتر از رعایت حرمت پدر و مادر مسلمان به خاطر خدا انسان را به رضایت خدا نمی‌رساند.[4]

ادامه مطلب...